Propaganda in de tijd van Boelgakov
De tijd van de bolsjevieken (1917-1921)
In de tijd van de bolsjevieken werd een strijd op leven en dood gevoerd voor de ideologie. De burgers moesten helpen om vijanden binnen en buiten te bestrijden, en de propaganda stond bol van revolutionaire hartstocht en krachtige symboliek. De Roden werden verheerlijkt als helden en de Witten werden verguisd.
Scéne uit Hondehart
De nieuwe Economische Politiek (1921-1927)
In 1921 introduceerde Vladimir Lenin (1870-1924) de Новая экономическая политика (НЭП) [Novaja ekonomitsjeskaja politika] (NEP) of Nieuwe Economische Politiek (NEP), waardoor een aantal particuliere ondernemingen mochten worden opgericht. Kleine boerderijen en bedrijven konden opnieuw floreren, terwijl de Staat de controle behield over de zware industrie, transport en buitenlandse handel.
Het was een periode van herstel en relatieve vrijheid voor een land dat geteisterd was door oorlog, hongersnood en bittere ontevredenheid.
Typerend voor de commerciële en filmposters van deze Roaring Twenties was hun avant-garde constructivistische stijl. De Constructivisten verwierpen de kunst om de kunst en wilden een bijdrage leveren aan de opbouw van een nieuwe communistische samenleving. De kunst voor de productie werd de strijdkreet van artiesten als Lazar Markovitsj Lissitzki (1890-1941), beter bekend als El Lisitski en Aleksandr Michailovitsj Rodtsjenko (1891-1956). Hun grafische ontwerpen en fotomontages hadden een grote invloed op het Bauhaus en de westerse grafische kunst in zijn geheel.
Versla de Witten met de Rode Wig
Het eerste en tweede Vijfjarenplan (1928-1937)
Jozef Stalin (1878-1953) maakte komaf met de Nieuwe Economische Politiek. Hij verving ze door Vijfjarenplannen. Dat waren drastische pogingen om Rusland om te vormen tot een communistische geïndustrialiseerde macht. De propaganda van het eerste Vijfjarenplan verheerlijkte het heroïsche aspect van deze inspanning.
Private boerderijen werden afgeschaft en vervangen door collectieve ondernemingen waarin de boeren voor de Staat werkten. De weerstand daartegen werd brutaal onderdrukt en in 1933 waren zowel de industrie als de landbouw stevig onder controle van Stalin. Alle propagandamiddelen werden ingezet om het plan zes maanden vóór zijn einddatum als volledig gerealiseerd te verklaren. Op de affiche hieronder wordt vermeld dat de Sovjet-maatschappij het eerste vijfjarenplan in slechts vier jaar realiseerde, waardoor de noodzaak gecreëerd voor een nieuwe manier van tellen, арифметика встречного промфинплана [arifmetika vstretsjnovo promfinplana]. De telling moest niet alleen meer worden gedaan door getallen, want 2 + 2 = 5, плюс энтузиазм рабочих [pljoes entoeziazm rabotsjich] plus het enthousiasme van de arbeiders.
2+2=5 plus het enthousiasme van de arbeiders
In de tijd van het tweede Vijfjarenplan, de periode van de Grote zuiveringen, werd de avant-garde kunst volledig verbannen. Het thema van die jaren werd mobilisatie. In 1932 decreteerde Stalin dat alle kunst moest voldoen aan de normen van het Sociaal realisme, en de propaganda moest een «realistische weergave» zijn van het Sovjet-leven en de communistische waarden en alle vormen van expressie werden gemobiliseerd om de staat te dienen.
Het plan genereerde een overvloed aan strikt gecontroleerde propaganda. Opvallende affiches verschenen overal, in fabrieken, boerderijen en alle openbare ruimtes, van een grote verscheidenheid en massaal. Het land was in de aanval om het plan te realiseren, de quota te halen en de Sovjet-Unie te verdedigen.