Variété en popmuziek
De variété en popmuziek in de Sovjet-Unie werd gekarakteriseerd door individuele entertainers en muzikale ensembles die liedjes brachten die door professionele componisten en dichters waren geschreven. De nadruk lag op de vocale kwaliteiten van de uitvoerders en duidelijke, aanstekelijke melodieën.
Ljoebov Orlova
In de Stalin periode was Ljoebov Petrovna Orlova (1902–1975) één van de eerste sterren. Zij was de echtgenote van filmregisseur Grigori Aleksandrov (1903-1983) en acteerde en zong in zijn musicals zoals Цирк [Tsirk] of Het Circus. Er was overigens in het algemeen een grote interactie tussen film en de lichte muziek. De liedjes van de bekende variété artiesten werden regelmatig opgevoerd in films, en de artiesten namen vaak nummers uit films op in hun repertoire.
Ljoebov Petrovna Orlova
Andere bekende entertainers uit die tijd waren Leonid Osipovitsj Oetjosov (1895-1982), Claudia Ivanovna Sjoelzjenko (1906-1984) en Rasjid Bejboetov (1915-1989).
Het tijdperk van de stagnatie
Vooral in de periode van 1973 tot 1986, die vaak aangeduid wordt als de эпоха застоя [epocha zastoja] of het tijdperk van de stagnatie, en die grofweg overeenkomt met de periode waarin Leonid Iljitsj Brezjnev (1906-1982), Joeri Vladimirovitsj Andropov (1914-1984) and Konstantin Oestinovitsj Tsjernenko (1911-1985) het bewind voerden, werd de variété en popmuziek volledig door de staat gedomineerd. De muziek werd geproduceerd door leden van de Unie van Sovjet Componisten en de teksten werden geschreven door professionele en betrouwbare dichters. Vooral op het vlak van de teksten werd de creativiteit streng ingekapseld, en de thema's werden beperkt tot patriottisme en liefde.
Edward Chil
Een stereotype van de zangers in die periode is Edward Chil (°1934). Met zijn onuitwisbare glimlach, zijn afgemeten danspasjes en zijn lyrische bariton werd hij opgevoerd als een charmante eeuwige optimist. Hij werd in 2009 wereldwijd bekend als de Trololo Man. In 1976 had hij namelijk een liedje zonder woorden opgenomen met als titel Ik ben blij, want ik kan eindelijk terug naar huis. De muziek was van Arkadi Iljitsj Ostrovskij (1914-1967). Naar eigen zeggen had Chil het liedje zonder woorden opgenomen omdat de oorspronkelijke tekst van Lev Ivanovitsj Osjanin (1912-1996) handelde over een Amerikaanse cowboy, en daarom door de autoriteiten verboden was. Maar volgens Michail Arkadjevitsj Ostrovski, de zoon van de componist, was alles terug te brengen tot een conflict tussen Ostrovski en Osjanin. Deze laatste zou gezegd hebben dat een componist niets betekende zonder een tekstschrijver, en Ostrovski wou het tegendeel bewijzen door een liedje te componeren met een tekst zonder betekenis.
Edward Chil
Op de volgende pagina kan u de Trololo Man aan het werk zien
VIA's
In de jaren ’60 verhoogden de Sovjet-autoriteiten hun inspanningen om de opkomende pop- en rockmuziek onder controle te krijgen. Naast de reeds bestaande Unie van Sovjet Componisten en de platenfirma Melodija werd een nieuw controlemechanisme in het leven geroepen door de oprichting van VIA’s.
ВИА [VIA] is de Russische afkorting van Вокально-Инструментальные Ансамбли [Vokalno-instroementalnye Ansambli] of Vocaal-instrumentale ensembles. Een VIA was een door de Staat goedgekeurde band van professionele muzikanten, waarvoor de nummers meestal geschreven werden door professionele componisten die lid waren van de Unie van Sovjet Componisten.
Om gespeeld te kunnen worden in de door de Staat gecontroleerde media, moest een band een erkenning als VIA hebben. Elke VIA had een художественный руководитель (choedezjestvinnij roekovoditel) of artistiek directeur die optrad als manager, producer en controleur van de Staat. Soms was deze ook het voornaamste lid en de liedjesschrijver van de band.
De VIA’s ontwikkelden een eigen stijl van popmuziek. Zij maakten officieel goedgekeurde en radiovriendelijke muziek die gericht was op de jeugd, en combineerden traditionale muziek met elementen van rock, disco en new wave. Zij bezongen universele thema’s als liefde, vreugde en verdriet, maar dienden ook regelmatig propagandistische doeleinden door de nationale cultuur en het patriottisme te verheerlijken.
De platen van een VIA moesten worden opgenomen en verdeeld door het in 1964 opgerichte Staatsbedrijf voor de productie, opslag en distributie van geluidsopnamen Мелодия (Melodija).
Pesnjari, een folk-rock formatie uit Wit-Rusland, was één van de bekendste VIA’s en tevens de eerste band die ooit door Amerika mocht toeren. Andere bekende groepen waren Zemljane, een van de eerste bands die officieel elementen van rock muziek mocht gebruiken in zijn muziek, en Pojoesjtsjije gitari, die zo’n hype creëerden dat ze de bijnaam Sovjet Beatles kregen.
Pesnjari