19. Margarita

Nederlands > De roman > Aantekeningen per hoofdstuk > Hoofdstuk 19

Volg mij, lezer

Dit is één van de zeldzame keren dat de verteller zich rechtstreeks tot de lezer richt. Hij lijkt de lezer te willen voorbereiden op een groot moment.


Margarita

De naam die Boelgakov aan zijn heldin geeft doet denken aan Gretchen (het Duitse verkleinwoord voor Margarete), het jonge meisje dat door Faust wordt geruïneerd in het drama van Johann Wolfgang von Goethe (1794-1832). In de roman zelf worden nog andere referenties gelegd, zoals naar Marguerite de Valois (1555-1615), echtgenote van de Franse koning Henri IV (1553-1610), en bekend als la reine Margot.

Het voornaamste model uit het echte leven voor Margarita was ongetwijfeld Elena Sergejevna Sjilovskaja (1893-1970), geboren Njoerenberg, de derde vrouw van Boelgakov. Net zoals de meester en Margarita, waren ze allebei getrouwd toen ze elkaar ontmoetten, en werden ze onmiddellijk verliefd. Elene Sergejeva was nog getrouwd met Jevgeni Aleksandrovitsj Sjilovski (1889-1952), en zij ontmoette Boelgakov op 28 februari 1929 of 17 maart 1929 - de bronnen zijn tegenstrijdig over de datum - in de flat van de gebroeders Mojsejenko in nr. 10, flat 527 van de Bolsjoj Gnezdnikovski pereulok, een zijstraat van de Tverskaja oelitsa. In de roman ontmoeten de meester en Margarita elkaar voor het eerst toen zij «een zijstraat van de Tverskaja» inliep.

Meer over Margarita kan u lezen door hier te klikken.


De villa staat er nog steeds ongeschonden

Deze zin kan nog waar geweest zijn in 1940, maar is dat nu niet meer. In mijn zoektocht naar de woning van Margarita baseerde ik mij op de routebeschrijving die Boelgakov zelf heeft gegeven in hoofdstuk 21 van de roman, waar hij een gedetailleerde beschrijving geeft van de vlucht van Margarita. van haar woning tot het Dramlit huis. Als u deze beschrijving volgt in omgekeerde richting, terug naar de plaats van vertrek, dan komt u bij een huis in Tanejevoech oelitsa, nu Maly Vlasevski pereulok, nr. 10 in Moskou. waarvan de beschrijving aardig overeenstemt met wat in het boek beschreven staat, tenminste vóór 1964, want toen werd het huis gesloopt.

Boelgakov moet dit huis heel goed gekend hebben. Want daar, of in het huis vlak daarnaast, in nr. 9a - de bronnen zijn niet unaniem - woonde Olga Sergejevna Boksjanskaja (1891-1948), de zus van Boelgakovs echtgenote Elena Sergejevna Sjilovskaja (1893-1970). Olga Sergejevna woonde daar met haar man, MKHAT acteur Jevgeni Vasiljevitsj Kaloesjki (1896-1966).

Het huis daarnaast, Maly Vlasevski pereulok nr. 10, dat in dezelfde stijl was gebouwd, werd volledig gerestaureerd. In januari 2012 werd het te koop aangeboden. De advertentie noemde het nogal bedrieglijk het huis van Margarita, en de vraagprijs was 42 miljoen dollar.

U kan veel meer lezen over het huis van Margarita in de sectie Plaatsen van de Master & Margarita website.

Meer over het huis van Margarita kan u lezen door hier te klikken.


De angstwekkende Antoniustoren

De Antoniustoren was een versterkte vesting in het oude Jeruzalem waar het Romeinse arnizoen gelegerd was en waar de Romeinse procurator normaal verbleef tijdens zijn officiële bezoeken. De toren kreeg zijn naam van Herodes de Grote (?75 BC-04) ter ere van de Romeinse generaal en triumvir Marcus Antonius (85-50 BC), die heerste over het oostelijke gedeelte van het Rijk.


Het Hasmonaeapaleis

De Hasmonaeadynastie, onder leiding van Simon Maccabaeus (?-135 BC), heerste over Judea van 140 tot 34 BC. Het Hasmonaeapaleis lag in het westen van de Bovenstad. Vanop het dak, de Xystus, kon men zich tot het volk richten dat zich op het grote plein beneden verzamelde.


De trolleybus

De geschiedenis van de trolleybus gaat terug tot 29 april 1882, toen Ernst Werner von Siemens (1816-1892) zijn Elektromote liet rijden in Halensee, een voorstad van Berlijn, Duitsland. Dit middel van openbaar vervoer reed vroeger ook in België, maar komt hier nu niet meer voor. In Moskou rijden echter nog wel deze bussen die, net als trams, worden aangedreven door een bovengrondse elektrische leiding. Omdat ze echter op gewone banden rijden, en niet op sporen, zijn ze wendbaarder dan trams.


De crematie is om twee uur, zei je?

Net als al de andere christelijke godsdiensten, was de Orthodoxe kerk in Rusland sterk gekant tegen crematie. Cremeren werd beschouwd als een «heiligschennis», en een crematorium werd wel eens «een leerstoel van de goddeloosheid» genoemd. De bolsjevieken hadden crematie ingevoerd in de Sovjet Unie als alternatief voor de kerkelijke begrafenis. De eerste crematie vond plaats op 14 december 1920 in Leningrad. Er waren echter veel technische problemen, en het eerste crematorium in Moskou werd pas werd geopend in 1927. Om de bevolking te overtuigen en om het goede voorbeeld te geven werden officiële vertegenwoordigers van het regime en partijleden, zoals Michail Berlioz, gecremeerd.


De Manège

De Manège is een gebouw gelegen naast het Kremlin en de Aleksandertuin. Het was oorspronkelijk een ruitersschool, gebouwd na de oorlog tegen Napoleon. Later deed het dienst als concertzaal. In 1867 concerteerden Hector Berlioz (1803-1869) en Nikolaj Rubinstein (1835-1881) er voor een publiek van 12.000 personen. In de tijd van Boelgakov deed het gebouw dienst als garage en opslagplaats voor het Kremlin. Het werd gerestaureerd als een permanente tentoonstellingsplaats, maar brandde volledig uit op 14 maart 2004. Het werd weer helemaal hersteld en op 18 februari 2005 opende het weer met de tentoonstelling die gepland was voor de dag waarop het afbrandde.


Cassanova

Vertaler Marko Fondse maakt het zichzelf hier een beetje te gemakkelijk met het gebruik van de naam Cassanova. Die naam komt immers helemaal niet voor in De meester en Margarita. In de oorspronkelijke tekst denkt Margarita: «в этом ловеласе нет ничего дурного » of «met die Lovelace is niets mis».

Lovelace was het hoofdpersonage in de roman Clarissa Harlowe, or the history of a young lady van Samuel Richardson (1689-1761), die erg populair was in Rusland. Clarissa is waarschijnlijk de langste roman uit de Engelse literatuur. Het volledige volume van de derde uitgave, deze die door Richardson het meest diepgaand werd herzien, bevat méér dan een miljoen woorden.

Lovelace is een vrouwenversierder die meer en meer in de ban geraakt van Clarissa Harlowe, een mooie en deugdzame jongedame wiens familie nog niet lang geleden erg rijk geworden is. Hij vindt het moeilijk om zichzelf te blijven overtuigen van het feit dat echt deugdzame vrouwen niet bestaan. Zijn groeiende passie voor Clarissa dwingt hem echter tot het extreme en uiteindelijk verkracht hij haar. Nog tot op heden is Lovelace in Rusland het equivalent van Don Juan of Cassanova.

Clarissa Harlowe, or the history of a young lady kan gedownload worden in 9 volumes op de website van het Project Gutenberg.

Klik hier om de roman te downloaden


Ik zou mijn ziel aan de duivel verpanden

Wolands gevolg verschijnt opnieuw op het moment dat een Moskoviet aan hem denkt. Margarita's oproep is wel veel directer dan die van Berlioz in het eerste hoofdstuk.


Wilt u me arresteren?

Margarita's reactie op Azazello's woorden toont de terreur die er heerste in de Sovjetunie: zij is erop voorbereid om gearresteerd te worden zelfs zonder dat ze een misdaad heeft gepleegd..


Een zeer aanzienlijke buitenlander ... de straatpooier

Het was een normale praktijk van de geheime politie om sex te gebruiken om buitenlanders te betrappen of om hen geheimen te ontfutselen. Margarita veronderstelt daarom dat dat van haar verwacht wordt.


O God!

Dit is een zeer grappige reactie van Margarita, gezien de omstandigheden en het gezelschap waarin ze vertoeft. Azazello's reactie op de woorden van Margarita mag er ook zijn: «Geen geschreeuw en geen toestanden, alstublieft».


Ik begrijp het... ik moet met hem naar bed

Deze woorden hebben een dubbele betekenis: Margarita blijft denken dat ze overhaald wordt om voor de geheime dienst te werken; tegelijk is het een element van de traditionele hekserij, communie met de duivel betekende ook met hem slapen.


De naam «Njoera»

Volgens Aljona Roedko, een fan van de Master & Margarita website uit Rostov, Rusland, is Njoera, net zoals Annoesjka, een informeel diminutief voor de naam Anna.

Toen Woland, in hoofdstuk 2, aan Berlioz zei dat «Annoesjka de olie reeds gemorst had», gaf hij daarmee aan dat er geen weg meer terug was. Zijn dood is gepland, er valt niet meer aan te ontkomen. De naam Annoesjka symboliseerde de onomkeerbare lotsbestemming.

De variante van deze naam, Njoera, «in grote letters uitgekerfd», zou kunnen betekenen dat de beslissing van Margarita ook definitief en onomkeerbaar is. Haar dood is nu ook gepland, er valt ook niet meer aan te ontkomen.



Deze pagina delen |