Dramlit
Context
In hoofdstuk 21 vliegt Margarita van Mali Vlasevski pereulok via Arbat en het Vachtangov Theater naar het Dramlitgebouw of het Huis voor Dramaturgen en Literatoren in Bolsjoi Nikolopeskovski pereulok. In die straat vond ik wel de Театральный институт имени Бориса Щукина [Teatralni institoet imeni Borisa Sjtsjoekina] of de Theaterschool Boris Sjtsjoekin, maar geen gebouw dat op Dramlit lijkt.
In de roman woont de criticus Latoenski, die de meester in het verderf had gestort, in een huis voor eliteschrijvers, dat in de Nederlandse vertaling beschreven wordt als een «reusachtig luxueus bouwwerk van zeven verdiepingen dat zo te zien net voltooid was». De ingang was afgelijnd met zwarte marmer en Margarita vatte er haar pogrom aan in het appartement 84 - «Latoenski vierentachtig... Latoenski vierentachtig...», herhaalde ze voortdurend in een roes terwijl ze de trap opstormde.
Prototype
Maar een dergelijk gebouw stond er dus niet in Bolsjoi Nikolopeskovski pereulok. Boelgakov had gewoon een ander gebouw, dat was afgewerkt in 1935, naar deze plaats geprojecteerd. Dat andere gebouw staat aan de overkant van de Moskourivier in Lavroesjinskij pereulok 17, dicht bij de Tretjakov Gallerij. Het appartement 84 van dat gebouw bevond zich inderdaad op de zevende verdieping en beantwoordt aan de beschrijving in het boek, wat ook geldt voor de andere appartementen die Boelgakov beschreef.
In appartement nummer 84 van dit gebouw woonde in werkelijkheid Osaf Semenovitsj Litovski (1892-1971), hoofd van het Главный репертуарный комитет (Главрепертком) [Glavni repertoearni komitet] (Glavrepertkom) of Centraal Comité voor Repertoires van 1930 tot 1937. In een debat in het Meyerhold Theater had Litovski de term Булгаковщина [Boelgakovsjtsjina] of Boelgakovisme in omloop bracht na de eerste opvoeringen van De dagen van de Toerbins. Een beschrijving die wel héél sterk overeenkomt met de persoonlijkheid van Latoenski.
Zeven verdiepingen? Of waren het er acht? In de tekst van Boelgakov staat: восьмиэтажного [vosmietazjnogo] of acht verdiepingen. De Engelse vertalers nemen dit letterlijk over en hebben het over een «eight-storeyed, obviously just-constructed building» (Pevear en Volokhonski) of «an obviously newly-built eight-storey block of flats» (Glenny). In de Nederlandse vertaling staat echter «zeven verdiepingen». Deze verwarring heeft te maken met het feit dat in Rusland het gelijkvloers als de «eerste verdieping» beschouwd wordt. Het gebouw telt dus acht verdiepingen: zeven verdiepingen én het gelijkvloers, zoals blijkt uit de foto.
Het Dramlithuis
In de straat waarnaar Boelgakov het Dramlithuis geprojecteerd heeft, de Bolsjoi Nikolopeskovski pereulok, bevindt zich ook het huis waar de componist Aleksandr Nikolajevitsj Skrijabin (1872-1915) leefde leefde van 1912 tot 1915 en dat ook regelmatig werd bezocht door Boelgakov en Boris Leonidovitsj Pasternak (1890-1960).
Geen plaats voor Boelgakov
Waarom Boelgakov precies dit gebouw in Lavroesjinski pereulok 17 viseerde wordt duidelijk wanneer men weet dat het bestemd was voor elite-schrijvers, en dat het werd afgewerkt in 1935, niet zolang nadat Boelgakov zelf een appartement kreeg toegewezen in het veel minder presitigieuze Первый писательский жилищный кооператив [Pervi pisatelski zjilisjtsjni kooperativ] of de Eerste wooncoöperatieve voor schrijvers in de Foermanovstraat 3/5 (nu Nasjtsjokinski pereluok). Met zijn «twijfelachtige ideologie» verdiende hij immers geen klassewoning. Van februari 1934 tot aan zijn dood in 1940 woonde Boelgakov daar met zijn derde echtgenote Elena Sergejevna.
Het huis in de Foermanovstraat 3/5
Nederlandse ondertitels
Alle films gebaseerd op De meester en Margarita werden door uw webmaster ondertiteld in het Nederlands, Engels, Spaans, Frans, Duits en Italiaans. Klik op de link hieronder om ze te vinden.
