Andrej Fokitsj Sokov
Context
Andrej Fokitsj Sokov is de bangerige buffetchef van het Variété Theater. Na de chaotische voorstelling wil hij bij de directeur van het theater, Stjopa Lichodejev, zijn beklag gaan doen omdat het geld waarmee hij betaald was geweest voor de consumpties de avond voordien, veranderd was in scheurpapier. Maar hij trof in appartement 50 natuurlijk niet Lichodejev aan, maar wel Woland en zijn gevolg. In de loop van een treiterend gesprek beklagen ze zich over de geitenkaas, de thee en de steur, en vertellen ze Andrej Fokich en passant dat hij negen maanden later, in februari van het volgende jaar, in zaal vier van de Eerste Moskouse Staatsuniversiteit aan leverkanker zal sterven. Hij bezoekt een dokter, profesor Koezmin, die later op zijn beurt vaststelt dat het geld waarmee Sokov hem betaald heeft, veranderd is in champagne-etiketten van het merk Abrau-Dursaut.
En ja, negen maanden later is Andrej Fokich Sokov inderdaad bezweken aan leverkanker in zaal vier van de Eerste Moskouse Staatsuniversiteit...
Prototype
Andrej Fokitsj Sokov speelt een nevenrol in het verhaal. Maar doen niet alle buffetbedienden dat? Zijn naam is overigens niet toevallig «Sokov». Het Russische woord сок [sok] betekent fruitsap. Соков [Sokov] zou dus kunnen vertaald worden als Sappig.
In De grote kanselier, een vroege versie van De meester en Margarita uit de periode 1932-1934 heette dit personage Aleksej Loekitsj Barski, en stond hij aan het hoofd van de kantine van het Cabaret Theater.
Sokov als zodanig heeft geen reëel prototype. De aankondiging van zijn dood, en zijn bezoek aan professor Koezmin, werden pas op 15 januari 1940 door Boelgakov gedicteerd aan zijn echtgenote Elena Sergejevna. Dit heeft alles te maken met gebeurtenissen die zich net voordien in het leven van Boelgakov zelf hadden voorgedaan.
In september 1939, tijdens een trip naar Leningrad, was Michail Boelgakov zijn gezichtsvermogen verloren, en als arts besefte hij meteen dat dit een symptoom kon zijn van nefrosclerose, de ziekte waaraan eerder zijn vader overleden was. Op 15 september 1939 belde hij zijn vriend en arts Andrej Andrejevitsj Arendt (1890-1965), de grondlegger van de neurochirurgie voor kinderen in de Sovjet-Unie. Arendt bracht hem in contact met neuropatoloog Michail Joeljevitsj Rapoport (1891-1967). Deze verwees Boelgakov dan op zijn beurt door naar Miron Semjonovitsj Vovsi (1897-1960), een specialist in nier- en leverziekten, die Boelgakov onderzocht op 17 september 1939.
Vovsi stond erom bekend dat hij het niet steeds zo nauw nam met de medische ethiek, vooral in het uitdrukken van zijn diagnose. Hij zei dan ook meteen aan Elena Sergejevna dat Boelgakov binnen de drie dagen zou sterven. Boelgakov zou pas zeven maanden later sterven, maar de ontmoeting met Vovsi bleef hem parten spelen, en op 15 januari 1940 dicteerde hij de scène over de buffetchef Sokov en zijn ontmoeting met professor Koezmin aan zijn echtgenote Elena Sergejevna.
Georgi Still - Vladimir Bortko 2005
Gedenkwaardige uitspraken
Enkele begrippen uit de treiterige dialoog tussen Sokov en de duivelse bezoekers werden onmiddellijk na de eerste publicatie van De meester en Margarita populaire uitdrukkingen in het dagelijks taalgebruik in de Sovjet-Unie. Eén ervan is Осетрину прислали второй свежести [Osetrinoe prislali vtoroj svezjesti] of steur van tweede versheid. In de Sovjetunie werden bijna alle waren in kwaliteitscategorieën ingedeeld, waarbij toch geprobeerd werd om de mindere categorieën een positieve benaming te geven.
Ook reeds in de 19de eeuw bestonden er uitdrukkingen als «gedeeltelijk verse eieren». In 1895 had George du Maurier (1834-1896) een cartoon gepubliceerd in het Britse humoristische magazine Punch met als titel True Humility, ook bekend als The Curate's Egg. Een timide dorpspastoor kreeg een ontbijt aangeboden bij zijn bisschop, maar het eitje dat hij gekregen had was niet vers. De bisschop zei: «Ik ben bang dat u een slecht ei heeft gekregen, Mr Jones». Maar de pastoor, die blijkbaar bang was om zijn meerdere te ontstemmen, antwoordde: «O, neen, Heer, ik kan u verzekeren dat sommige delen ervan heerlijk zijn!»
Een andere uitdrukking uit deze dialoog die populair werd was бином Ньютона [binom Njoetona] of het binomium van Newton. Dat is een vrij ingewikkelde wiskundige formule waarmee de macht van de som van twee grootheden kan worden uitgedrukt in een som van termen waarin de machten van de grootheden afzonderlijk voorkomen. Volgens de bende van Woland is - terecht - alles eenvoudiger dan het binomium van Newton, ook het voorspellen van iemands dood.
Nederlandse ondertitels
Alle films gebaseerd op De meester en Margarita werden door uw webmaster ondertiteld in het Nederlands, Engels, Spaans, Frans, Duits en Italiaans. Klik op de link hieronder om ze te vinden.
