Pontius Pilatus
De titel van het hoofdstuk
In 1998 maakte de rock band Pearl Jam uit Seattle de song Pilate, geïnspireerd door dit hoofdstuk.
Judea
Judea is het zuidelijk deel van Palestina, dat door Rome onderworpen werd in 65 BC. Het werd genoemd naar Judah, de vierde zoon van Jacob. In het jaar 6 werd het een Romeinse provincie. De zetel van de prefect - die door Boelgakov «procurator» wordt genoemd - was gevestigd in Caesarea aan de Middellandse Zee.
Pontius Pilatus
Pontius Pilatus (?-38) was de vijfde Romeinse prefect van Judea van ongeveer 26 tot 36. Boelgakov haalde de details voor zijn personage bij de in het eerste hoofdstuk reeds vermelde David Strauss (1808-1874), maar ook uit Life of Christ van de Deken van de Canterbury Cathedral, Frederic Farrar (1851-1905), Vie de Jésus van de Franse historicus Ernest Renan (1823-1892), Le Procurateur de Judée van Jacques Anatole François Thibault (1844-1924), die schreef onder het pseudoniem Anatole France, en het Evangelie van Nicodemus, dat waarschijnlijk geschreven werd in de vierde eeuw, en waarvan het eerste deel de titel kreeg van Acta Pilati, of de Handelingen van Pilatus. Al deze werken kan u gratis downloaden in de archieven van deze website.
Ecce Home door Antonio Ciseri
In de sectie Personages van deze website kan u nog veel méér lezen over Pontius Pilatus door op de pijl hieronder te klikken. Daar kan u ook lezen waarom wij Pilatus een «prefect» noemen, en geen «procurator».
Herodes de Grote
Herodes de Grote (?75 BC-04), was de vazalkoning van Judea die voor bewezen diensten door de Romeinen met het koningsschap beloond werd. Volgens het Nieuwe Testament organiseerde hij de moord op de Onnozele Kinderen toen hij vernam dat de Messias - de toekomstige «Koning der Joden» - geboren was. Een betere vertaling zou overigens kunnen zijn: «Koning der Judeërs», want hij werd eerder geëxecuteerd voor zijn invloed op Judea dan omwille van zijn religieuze opvattingen.
De moord op de Onnozele Kinderen door Pieter Brueghel
Herodes was dol op gebouwen in Romeinse stijl. Dit zag je vooral terug in de paleizen en burchten die hij in Jeruzalem liet bouwen, maar ook in de stad Caesarea die hij bouwde aan de kust van de Middellandse Zee. Volgens het Pilatusverhaal van de meester was Caesaria de geliefkoosde verblijfplaats van Pontius Pilatus.
Het twaalfde Fulminatalegioen
Het twaalfde legioen, Legio XII, was nog door Julius Caesar (100 BC-44 BC) opgericht in 58 BC en vergezelde hem in de Gallische oorlogen tot 49 BC. Het embleem van het legioen was een bliksemschicht, vandaar de naam Fulminata - bliksemschicht is fulmen in het Latijn. Andere namen die aan het twaalfde legioen gegeven werden waren Paterna, Victrix, Antiqua, Certa Constans, en Galliena. Boelgakov had die naam gevonden in het boek L'Antéchrist (De Antichrist), een ander werk van Ernest Renan (1823-1892) en schreef de aantekening «12-й Fulminata» [12de Fulminata] in zijn notitieboek.
Jersjalajim
Boelgakov gebruikt voor de naam van de stad Jeruzalem een alternatieve transliteratie van het Hebreeuws ירושלים (Jeroesjalajim). Ook op andere plaatsen verkoos Boelgakov het afstandelijk effect van deze alternatieven: Jesjoea voor Jezus, Ha-Notsri voor Nazareth en Jehoeda Karioth voor Judas Iscariot.
O goden, o goden, waarom straft gij mij zo?
Deze, of een gelijkaardige uitroep, nog negen keer voor in het boek. Ze komen uit de opera Aïda van Giuseppe Verdi (1813-1901), waar Boelgakov vaak ging naar kijken.
Luister hier naar het leitmotiv van Aïda.
Galilea
Galilea is het noordelijk deel van Palestina. Het is een vruchtbare streek met als hoofdstad Tiberias aan het Meer van Galilea, ook wel Meer van Kinneret of Meer van Genezareth genoemd.
De tetrarch
In die tijd werd Galilea bestuurd door de tetrarch Herodes Antipas (20 BC-30), zoon van Herodes de Grote (73 BC-4BC). Een tetrarch - een viervorst - is de heerser over een vierde deel van het grondgebied. In de eerste eeuw van onze tijdrekening gebruikten de Romeinen deze term echter ook om de vorst van een klein deelgebied van hun uitgestrekte rijk aan te duiden.
Herodes Antipas liet Johannes de Doper (7BC-29) onthoofden.
Johannes de Doper door Titiaan
Volgens het Evangelie van Lukas (23:12), was Herodes Antipas in Jeruzalem op het moment van de kruisiging van Jezus. Pontius Pilatus had Jezus naar Herodes gestuurd om een vonnis te vellen. Dit was bedoeld om hem te vleien omdat zij al een tijdje in onmin leefden. Herodes voelde zich vereerd, maar stuurde Jezus toch terug naar Pilatus. Die velde dan zijn oordeel en waste zijn handen daarna in onschuld. Sinds dit voorval werden Herodes en Pilatus opnieuw met elkaar bevriend. Lukas 23:12 - «En op denzelfde dag werden Pilatus en Herodes vrienden met elkander; want zij waren te voren in vijandschap tegen den anderen».
Sanhedrin
Het Sanhedrin was het hoogste Joodse wetgevend en juridisch orgaan. Aan het hoofd ervan stond de hogepriester van Jeruzalem. Het Sanhedrin volgde de Joodse wet onder supervisie van de Romeinen.
Een zevenentwintigjarige man
Volgens het Nieuwe Testament was Jezus Christus drieëndertig jaar oud toen hij stierf. Dit is één van de vele details waarin Boelgakov afwijkt van het traditionele bijbelse verhaal. In zijn notities bij de derde versie van De meester en Margarita schreef hij: «33-й год нашей эры. Иешуа мог родиться и в 4-10 году нашей эры (23 года?)» of «Het jaar 33 van onze tijdrekening. Jesjoea zou kunnen geboren zijn tussen de jaren 4 en 10 van onze tijdrekening (23 jaar?)».
Een versleten blauwe chiton
De chiton is een Oudgrieks kledingstuk dat bestond uit rechte lappen stof die verschillende maten hadden. Deze lappen stof werden om het lichaam gedrapeerd, er werd geen enkele schaar of naald gebruikt. Mannen droegen een korte chiton zonder mouwen, vrouwen een lange met mouwen.
Blauw was een favoriete kleur bij de Joden en werd als heilig beschouwd. Boelgakov vond deze beschrijving in Life of Christ van Frederic Farrar (1851-1905): «...at each corner of His dress the fringe and blue riband which the Law enjoins (...) He is in the ordinary dress of His time and country» of «...in elke hoek van Zijn kleed de zoom en het blauwe lint zoals de wet voorschreef (...) Hij was in de normale kledij van Zijn tijd en Zijn land».
Aramees
Het Aramees is een West-Semitische taal die tegenwoordig nog in een paar dorpjes bij Damascus in Syrië en elders in het Midden-Oosten wordt gesproken.
Het Aramees werd oorspronkelijk gesproken door de Arameeërs, en werd uiteindelijk de ambtelijke taal van het Perzische Rijk. Zodoende werd het over een groot deel van het Midden-Oosten verspreid, onder andere naar Palestina. Een aantal passages van de Bijbel zijn dan ook in deze taal geschreven in plaats van het Hebreeuws. Jezus sprak meer dan waarschijnlijk in de sociale omgang met andere mensen Aramees, en in de film The Passion of the Christ (2004) van regisseur Mel Gibson (°1956) wordt het merendeel van de dialogen in het Aramees gevoerd.
Ernest Renan (1823-92) schreef dat «l'idiome propre de Jésus était le dialecte syriaque mêlé d'hébreu qu'on parlait alors en Palestine» of «de moedertaal van Jezus het Syrisch, vermengd met het Hebreeuws, dat toen in Palestine gesproken werd». Het Syrisch was een dialect van het Aramees.
Na duizenden jaren dreigt de taal te verdwijnen. Vooral onder druk van de dominante talen en culturen in de veelal westerse diasporalanden waar nog Aramese kernen bestaan.
De tempel van Jersjalajim
De tempel van Jeruzalem was oorspronkelijk gebouwd door koning Salomon (1000 BC-928 BC) in de 10de eeuw vóór onze tijdrekening. Hij werd een eerste keer vernietigd door de Babyloniërs en weer opgebouwd in de 5de eeuw vóór Christus. Herodes de Grote liet hem helemaal vernieuwen, maar hij werd definitief vernietigd door Titus in het jaar 70.
De tempel van Jeruzalem
Ratteschrik
Boelgakov noemt hem Марк Крысобой [Mark Krisovoj]. Крыса [krysa] is rat, бой [voj] is gevecht. In de Engelse vertalingen heet hij Muribellum (1967, Glenny) of Ratslayer (1997, Pevear en Volokhonski), in het Nederlands Ratteschrik. Muribellum betekent Muizenvechter. Dat was een Romeinse spotnaam voor bange en laffe soldaten. Ironisch bedoeld dus, want Marcus Ratteschrik was allesbehalve laf.
Bij de sokkel van een bronzen beeld
Standbeelden in de decoratie van paleizen was een kenmerk van de hellenistische cultuur, en dus een vertrouwd beeld voor de Romeinse Pilatus, maar voor de Joden was het zeer ongebruikelijk. Maar Frederic Farrar (1851-1905) schreef over de aanwezigheid van gebeeldhouwde portieken in het paleis van Herodes.
Hegemoon
Ηγεμών of hegemoon is Grieks voor leider, heerser of gids.
Jesjoea
De naam ישוע [Jesjoea] is Aramees en betekent de Heer is verlossing. De naam הנצרי [Ha-Notsri] betekent van Nazareth, de stad in Galilea waar Jezus volgens het Nieuwe Testament leefde vóór hij zijn openbaar leven begon.
Gamala
Wanneer Pilatus hem vraagt waar hij geboren is, antwoordt Jesjoea niet met Betlehem, zijn geboorteplaats, of Nazareth, zijn woonplaats. Neen, hij zegt Gamala, en «gaf met zijn hoofd te kennen dat ginds, ergens ver weg, rechts van hem, in het noorden een stad Gamala lag».
Gamala is een stadje ten noordoosten van Tiberias aan het Meer van Galilea, dat traditioneel niet in verband wordt gebracht met het leven van Jezus. Geen van de vier canonieke evangelisten vermeldt het, dus waarom zou Boelgakov het doen?
Sommige historici argumenteren dat het ontbreken van tekstuele referenties naar Nazareth in het Oude Testament en de Talmoed, en ook in de werken van Flavius Josephus (57-100), bewijst dat er in de tijd van Jezus gewoon geen stad bestond die Nazareth heette. Zij geloven dat Jezus in Gamala leefde.
In 1927 had de Franse schrijver Henry Barbusse (1873-1935) die thesis verdedigd in zijn boek Jésus (Jezus). Hij had dat geschreven omdat hij, naar eigen zeggen, «zich sterk gecharmeerd voelde door het menselijk en ontroerend beeld van de Joodse profeet, zoon van een timmerman, die zichzelf omringde met mensen van bescheiden afkomst en die zichzelf concentreerde op de eenvoudigen». Barbusse geloofde niet in de goddelijke Jezus, hij geloofde wel in zijn liefde voor de mensheid. Hij voelde zich aangetrokken door een traditie in de arbeidersbeweging: de idee van een revolutionaire Jezus, gedood door de machtigen van zijn tijd waarvan hij de macht betwiste. Toen hij,om zichzelf te verantwoorden, in het tijdschrift L’Humanité een artikel schreef met de titel Jezus marxist, waren veel mensen geschandalizeerd. Later zou Barbusse nog een toneelstuk schrijven, Jésus contre Dieu (Jezus tegen God), dat echter nooit zou opgevoerd worden.
Gamala was de thuisbasis van Judah de Gallileër die in het jaar 6 een opstand tegen de Romeinen had geleid en wiens volgelingen, de Zeloten, een radicale anti-Romeinse groep vormden die onder meer weigerden de Romeinse belastingen te betalen. Jezus recruteerde zijn eerste apostelen in de buurt van Gamala. Men mag dus zeker niet uitsluiten dat er relatief veel Zeloten geweest zijn bij zijn eerste volgelingen, zelfs bij de apostelen. Jacobus en Johannes (zonen van Zebedeus) hadden als bijnaam zonen van de donder, wat zou wijzen naar de Zeloten. Het is zelfs mogelijk dat Petrus een Zeloot was. Zijn bijnaam Barjona (Mattheüs 16,17) zou duiden op de Zeloten. Het betekent niet alleen zoon van Jona maar tevens vogelvrije. In Lukas 6:15 staat Simon de Zeloot vermeld onder de naaste volgelingen van Jezus, en misschien was zelfs de broer van Petrus, Andreas, een Zeloot.
De ruïnes van Gamala
Vlak bij Gamala, in Betsaïda, vond één van de twee vermenigvuldigingen van de broden plaats die Jezus Christus zou uitgevoerd hebben. Met 5 broden en twee vissen zou hij 5.000 volgelingen te eten gegeven hebben. Dat was kort nadat Jezus had gehoord dat Johannes de Doper was gedood. Het volk was entoesiast, zoals blijkt uit Johannes 6:15:«Jezus begreep dat ze hem wilden dwingen om mee te gaan en hem dan tot koning zouden uitroepen». Na de broodvermenigvuldiging stuurde Jezus zijn apostelen weg. Mattheus 14:22: «Meteen daarna gelastte hij de leerlingen in de boot te stappen en alvast vooruit te gaan naar de overkant, hij zou ook komen nadat hij de mensen had weggestuurd». Sommige bijbelkenners gaan ervan uit dat Jezus zijn apostelen wegstuurde om te vermijden dat ze als Zeloten zouden beschouwd worden door de autoriteiten. Deze eerste broodvermenigvuldiging in Betsaïda werd door alle vier canonieke evangelisten beschreven. Een tweede gelijkaardig mirakel, waarbij met zeven broden en enkele vissen een groep van 4.000 mensen werd gevoed, werd alleen door Marcus en Mattheus beschreven.
In drie van de vroegere versies van De meester en Margarita zei Jesjoea niet dat hij uit Gamala kwam, maar uit Эн-Назира [En-Nazira], «met zijn hand in de verte wijzend». En-Nazira is de Russische translitteratie van النَّاصِرَة [an-Nāṣira], de Arabische naam voor Nazareth. Viktor Ivanovitsj Losev (°1939), de samensteller van Mijn arme, arme meester, een boek waarin alle bewaard gebleven versies van De meester en Margarita chronologisch werden samengebracht, suggereert dat Boelgakov de naam En-Nazira zou gevonden hebben in Life of Christ (1874), een boek van Frederic Farrar (1851-1905). Maar noch Farrar, noch de bijbelexpert Alexander Pavlovitsj Lopoetsjin (1852-1904), die Life of Christ in het Russisch vertaalde in 1887 hebben de naam En-Nazira vermeld in hun werk.
Wellicht had Boelgakov de naam En-Nazira gevonden in een boek dat hij wel vaker gebruikte als inspiratiebron, met name het Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона [Entsiklopedeski slovar Brokhauza i Efrona] of het Brockhaus en Efron Encyclopedisch Woordenboek, een werk van 86 volumes, dat kan beschouwd worden als het Russisch equivalent voor de Encyclopaedia Brittanica. Onder het trefwoord Назарет [Nazaret] wordt daarin ook de Arabische naam En-Nazira vermeld.
In de op één na laatste versie van de roman zei Jesjoea dat hij afkomstig was uit Эн-Сарид [En Sarid], en «gaf met zijn hoofd te kennen dat ginds, ergens ver weg, rechts van hem, in het noorden een stad En Sarid lag». Ook dat zou volgens veel Russische filologen op Nazareth wijzen, al heb ik daar geen bronnen voor gevonden. In de definitieve versie van De meester en Margarita werd het dan Gamala, maar Boelgakov heeft wellicht niet meer de tijd gevonden om dat grondig te bekijken, want in hoofdstuk 26 van de definitieve versie wordt Jesjoea nog steeds beschreven als нищий из Эн-Сарида [nisjtsjni iz En-Sarida] of de bedelaar uit En-Sarid.
Een Syriër
Jesjoea zegt: «Ik weet niets van mijn ouders af, maar ik heb mij laten vertellen dat mijn vader een Syriër was». Ook hier weer wijkt Boelgakov sterk af van de canonieke evangelisten, die schreven dat Jezus' moeder, Maria, nog leefde toen hij terechtgesteld werd, en dat hij haar dus nog goed kende toen hij voor Pilatus verscheen. Maria zou Jezus onbevlekt ontvangen hebben, dus zonder geslachtsgemeenschap te hebben gehad met haar verloofde Jozef van Nazareth. Mattheus en Lucas schreven dat Jozef een afstammeling was van koning David (1040BC-970BC), die volgens de Hebreeuwse bijbel de tweede koning van het Verenigd Koninkrijk Israël was. Jozef was timmerman van beroep. De laatste keer dat hij wordt genoemd in de bijbel is als Jezus 12 jaar oud is. Tijdens Jezus' openbare optreden wordt hij niet genoemd, waardoor velen veronderstellen dat hij toen al overleden was.
Volgens de bijbel had Jezus ook broers en zussen. Zijn vier broers worden met name genoemd als Jakobus, Jozef, Simon en Judas, maar van zijn zussen kennen we noch de namen, noch hun aantal. Alleen in het apocriefe evangelie van Philippus wordt geschreven over «zijn zus die Maria heette, net zoals zijn moeder en zijn gezellin [Maria Magdalena]». Bepaalde christenen, die geloven in de altijddurende maagdelijkheid van Maria, zeggen dat Jezus geen echte broers en zussen had, maar dat het ging om kinderen geboren uit een eerder huwelijk van Jozef.
Mattheus Levi
De meeste christenen geloven dat de evangelist Mattheus dezelfde persoon is als de apostel Mattheus, oorspronkelijk Levi genaamd. Of dat historisch mogelijk is geweest, kan worden betwijfeld, want dan moet hij wel héél erg oud geworden zijn toen hij het evangelie schreef. De meeste bijbelgeleerden dateren het ontstaan van de vier Evangeliën immers als volgt: Marcus circa 65; Lucas circa 80-85; Mattheus circa 85-90; Johannes circa 90-100. Anderen dateren de drie eerste Evangeliën iets eerder: Marcus kort na 60; Lukas tussen 60 en 70 en Mattheus kort na 70.
In De meester en Margarita kennen Jezus en Mattheus Levi elkaar wel, maar niet lang genoeg om van een apostel te kunnen gewagen. Boelgakov verwijst duidelijk naar de evangelist - «een figuur die me aldoor achternaloopt met geiteperkament om alles wat ik zeg te noteren», zegt Jesjoea over hem.
Boelgakov heeft het overigens nergens over de apostelen in de roman. Al laat hij Afranius wel zeggen dat, «hoewel we geen volgelingen of discipelen van hem kunnen aanwijzen, we toch niet zonder meer mogen stellen dat die er helemaal niet zijn». Maar verder spelen ze absoluut geen rol, worden ze zelfs niet vermeld. Alleen Mattheus Levi wordt een keer of twee een «leerling» genoemd, al is het dan telkens door hemzelf. Boelgakovs Mattheus Levi vertoont wel kenmerken van zowel de apostel als de evangelist. Hij was een tollenaar, zoals de apostel Mattheus Levi, en noteerde de handelingen van Jezus, zoals de evangelist Mattheus.
De roeping door Jezus van de apostel Mattheus was nogal controversieel. Na een conflict met de schriftgeleerden verlaat Jezus de stad en gaat naar het meer van Galilea. Langs Kafarnaüm, dat aan het meer lag, liep de zeeweg, de hoofdweg van Syrië naar Egypte. Alle goederen die het gebied van Herodes binnenkwamen, werden bij het tolhuis van Kafarnaüm belast met een tolbelasting, één van de vier algemene belastingen die betaald moesten worden. De tollenaars inden de belastinggelden voor de bezettende macht en eisten daarbij vaak te veel geld en staken dat in eigen zak. Ze werden door de mensen gehaat en zó veracht dat hun geld door de joden niet als aalmoes aanvaard werd en dat hun getuigenis in een joodse rechtszaak niet geldig was, omdat ze ritueel onrein waren door hun omgang met heidenen. Mattheüs, die door Marcus en Lucas Levi wordt genoemd, was zo'n tollenaar en dat Jezus juist deze tollenaar in zijn gevolg roept, moet voor veel joden zeer bedenkelijk geweest zijn. Als Jezus hem roept, laat Mattheüs zijn werk en zijn oude leven achter zich en volgt Jezus als zijn discipel. Zij gaan dan het huis van Mattheüs binnen en houden daar een feestmaaltijd, waarbij Jezus en de discipelen aanlagen samen met vele tollenaars en zondaars.
De evangelist Mattheus beschrijft de roeping van de apostel Mattheus als volgt: Matteus 9: 9 - «En Jezus, van daar voortgaande, zag een mens in het tolhuis zitten, genaamd Mattheüs; en zeide tot hem: Volg Mij. En hij opstaande, volgde Hem».
Wat is de waarheid?
Dit is een letterlijk citaat uit de ondervraging van Jezus door Pilatus, zoals ze beschreven werd door de evangelist Johannes. «Pilatus zeide tot Hem: Wat is waarheid? En als hij dat gezegd had, ging hij wederom uit tot de Joden, en zeide tot hen: Ik vind geen schuld in Hem» - Johannes 18:38.
Bethfage
De naam Bethfage betekent in het Hebreeuws Huis van de vijgen, het is een dorpje in de buurt van Jeruzalem waar Jezus langskwam op zijn weg naar de stad.
Het park van de Olijfberg
De Olijfberg is een heuvel in het oosten van Jeruzalem. Aan de voet van de heuvel lag Getsemane, wat Hebreeuws is voor olijfpers, en waar volgens het Evangelie Jezus werd gearresteerd.
De Olijfberg
Dismas, Hestas en Bar-Abbas
Dismas en Hestas waren de twee misdadigers - de moordenaars volgens het Nieuwe Testament - die samen met Jezus gekruisigd werden. Hun namen worden niet vermeld in de canonieke Evangeliën, maar wel in het apocriefe Evangelie van Nicodemus, waarvan een gedeelte bekend is onder de naam De Handelingen van Pilatus. Bar-Abbas is de Barabbas uit het Evangelie die door Pilatus werd vrijgelaten ter gelegenheid van het feest van Pesach.
Dysmas en Hestas door Hieronymus Bosch
De volledige tekst van het Evangelie van Nicodemus is beschikbaar voor download in de sectie Archieven van deze website door op de pijl hieronder te klikken.
Caesarea Stratonova
De residentie van Pilatus was gevestigd in Caesarea aan de Middellandse Zee. Caesarea is een stad gelegen tussen Tel Aviv en Haifa, en wordt ook vaak Caesarea Maritima of Caesarea Palestinae genoemd om het te onderscheiden van Caesarea Philippi, een Grieks-Romeinse stad in het noorden van Palestina, vlakbij de grens met Libanon, zo'n 150 kilometer landinwaarts.
Dat onderscheid is belangrijk, want toen Boelgakov aan De meester en Margarita begon, geloofde hij immers dat de residentie van Pilatus gevestigd was in Caesarea Philippi. In de daaropvolgende jaren begon hij echter te twijfelen, en schreef hij in zijn notitieboek: «In welke Caesarea woonde de procurator? Niet in Caesarea Filippova, maar in Caesarea Palestina of Caesarea 'met de Toren van Straton', aan de oevers van de Middellandse Zee».
In de definitieve versie van De meester en Margarita koos Boelgakov dus voor het Caesarea met de Toren van Straton, want hij schreef Кесария Стратонова на Средиземном [Kesarija Stratonova na Sredizemnom] of Caesarea Stratonova aan de Middellandse Zee. Stratonova is echter, in tegenstelling tot wat men zou kunnen verwachten, geen Latijnse naam. Het is Russisch en betekent «van Straton». Aanvankelijk was Caesarea een zeer kleine nederzetting met een toren, die in het Grieks bekend stond als Πύργος του Στράτωνος [Pirgos toi Stratonos] of De toren van Straton, omdat het gebouwd was door Straton I, die van 365 tot 352 BC koning was van de Fenicische stadsstaat Sidon - het huidige Saïda in Libanon. De toren van Straton wordt in het Russisch Стратонова Башня [Stratonova basjia] genoemd, vandaar de naam Caesarea Stratonova.
Caesarea, met de ruïnes van het huis van Pilatus
Rond het jaar 20 BC begon koning Herodes de Grote (?75 BC-04) met het uitbreiden van de nederzetting, en hij noemde ze Caesarea, ter ere van de Romeinse keizer. Toen Judea in het jaar 6 een Romeinse provincie werd, kozen de Romeinse prefecten en later ook de procuratoren Caesarea als residentie. Zij gebruikten het paleis van Herodes als praetorium. Pontius Pilatus liet in Caesarea een tempel bouwen ter ere van keizer Tiberius (42BC-37). In deze tempel is de zogenaamde Steen van Pilatus gevonden, een rotsblok met de inscriptie «...us Pilatus».
«...us Pilatus»
Jehoeda van Karioth
De Judas van Boelgakov vertoont redelijk wat verschillen met de bijbelse Judas. In het Nieuwe Testament is Judas één van de twaalf apostelen, en kent hij Jezus dus al langer dan twee dagen. De apostelen trokken drie jaar met Jezus van Nazareth op. In de Bijbel wordt Judas ook niet vermoord, maar pleegt hij zelfmoord, verteerd door wroeging en spijt. Na zijn dood wordt hij in de groep van de 12 apostelen vervangen door Mattias. Boelgakov heeft van hem een spion gemaakt, door geld en ook wel door liefde gedreven.
En ontstak de lampen
Het ontsteken van de lampen was een gewoonte om een verborgen getuige de kans te geven het gezicht van de misdadiger te zien. Jesjoea verwonderde zich over «de welingelichtheid van de procurator», alsof hij niet besefte dat hij verraden was.
De Schedelberg
De Schedelberg is de plaats die in het Evangelie Golgotha - Aramees woord voor Schedelplaats - genoemd wordt en waar Jezus gekruisigd werd. Topografisch is Boelgakovs heuvel hoger dan Golgotha en ligt hij iets verder van de stad. Er bestaat ook een Schedelberg dicht bij Boelgakovs geboortestad Kyiv in Oekraïne.
De Schedelberg
Josef Kajafas
Het Sanhedrin was niet rechtstreeks bevoegd tot het uitspreken van doodstraffen, behalve voor tempelschennis. Daarom moest hun doodvonnis over Jezus van Nazareth bekrachtigd worden door Pilatus. Het Sanhedrin werd voorgezeten door de hogepriester. De historische Josef Kajafas was in die functie aangesteld door de voorganger van Pontius Pilatus, Valerius Gratus, in het jaar 18.
Christus bij Caïphas door Mattias Stom
Maar Kajafas verontschuldigde zich hoffelijk
Pilatus nodigde Kajafas uit naar het balkon om zich te onttrekken aan de genadeloze hitte, maar Kajafas «verontschuldigde zich hoffelijk». Als hij onder het dak van een niet-jood kwam, zou de hogepriester namelijk onrein geweest zijn en zou hij het komende feest niet kunnen vieren.
Een beweging waarin ook Pilatus zelf werd opgenomen
Dit is mogelijk een verwijzing naar een legende volgens dewelke Pilatus zichzelf zou verdronken hebben.
Ridder van de Gouden Lans
De Ridders van de Gouden Lans waren een ruiterorde van de Romeinse adel. De orde was de volgende in belang na de Senaat. Keizer Augustus (63 BC-14) hervormde de orde, waarna ze heel wat kandidaten leverde voor hoge administratieve posten. De naam Pilatus zou kunnen afgeleid zijn van het Latijnse woord pilum, dat speer of lans betekent.
Nederlandse ondertitels
Alle films gebaseerd op De meester en Margarita werden door uw webmaster ondertiteld in het Nederlands, Engels, Spaans, Frans, Duits en Italiaans. Klik op de link hieronder om ze te vinden.
