Propaganda op televisie

Nederlands > Context > Propaganda > De televisie

Massamedia in handen van het Kremlin

In de hitte van de bolsjevistische revolutie in 1917 werd aan Vladimir Lenin gevraagd welke propagandamiddelen het belangrijkst zouden worden voor de nieuwe Sovjetregering. Hij antwoordde dat volgens hem het potentieel van de film zich net begon te manifesteren en dat dat medium wellicht belangrijker zou worden dan elk ander. Voor de in zijn tijd beschikbare technologie had hij wellicht gelijk, maar de rol van de film werd ondertussen overgenomen door de televisie en de sociale media op het internet. En dat heeft Vladimir Poetin goed begrepen. Nadat hij vrijwel alle Russische televisiezenders onder de controle van het Kremlin heeft gegroepeerd, hebben vooral de praatprogramma’s op deze zenders een grondige metamorfose ondergaan.

In Rusland blijft televisie het belangrijkste massamedium. Opiniepeilingen van het beroemde Levada Center bevestigen bijvoorbeeld herhaaldelijk dat het de primaire bron van informatie is voor veel mensen in Rusland, met als twee belangrijkste bronnen de staatskanalen Первый Канал [Pervi kanal] of Kanaal 1 en Россия 1 [Rossiia-1] of Rusland 1. Deze beide zenders zenden dagelijkse praatprogramma’s uit - al zijn het eerder scheldprogramma’s - waarin met de meest gore bewoordingen en met een holle overdreven dramatiek alle beleidsdaden van Vladimir Poetin worden opgehemeld en de tegenstanders van zijn beleidsdaden worden vermorzeld. Deze praatprogramma’s worden dagelijks uitgezonden van 's ochtends vroeg tot middernacht op Kanaal 1 en Rusland 1, afgewisseld met nieuwsuitzendingen. Samen vormen de praatprogramma’s en de nieuwsuitzendingen een continuüm - een fenomeen dat Anna Grigorievna Katsjkajeva (1965), een onderzoeker aan de Moskouse Economische Hgeschool, als volgt beschreef: «Terwijl beleidsmakers en rechtlijnige nieuwssprogramma’s de agenda bepalen, bieden de praatprogramma’s emotionele steun [...] Ze ondersteunen gewoon de atmosfeer die bestaat en warmen hem op»

Sinds 2014 is het belangrijkste onderwerp dat in praatprogramma’s wordt besproken alles wat in Oekraïne gebeurt - of niet gebeurt, want het verspreiden van leugens is ook een belangrijke opdracht van deze programma’s. Vladimir Poetin heeft daarover een nieuwe interpretatie gelanceerd. Hij zegt dat ze geen leugens verspreiden, maar dat ze «een niet-exclusieve relatie hebben met de waarheid».

Sinds februari 2022 heeft de Russische televisie het aantal politieke praatprogramma’s aanzienlijk verhoogd. In maart zonden de drie politieke programma's Время покажет [Vremia pokazjet] of De tijd zal het leren, Большая игра [Bolsjaja igra] of Het grote spel en Антифейк [AntiFeik] of Anti-nepnieuws 190 uitzendingen uit over de gebeurtenissen in Oekraïne. Met andere woorden, in 2022 werden drie praatprogramma's op één kanaal (Kanaal 1) vier keer zoveel uitgezonden als alle praatprogramma's op beide tv-kanalen (Kanaal 1 en Rusland 1) samen in 2014.


De tijd zal het leren - Kanaal 1

De tijd zal het leren is de belangrijkste politieke talkshow overdag op Kanaal 1 die op 15 september 2014 in première ging omdat, na de annexatie van de Krim en de start van de oorlog in de Oekraïense Donbas, de kijkcijfers van politieke programma's op andere zenders - zoals de praatshows Duel op Rusland 1 en Nieuwe Russische sensaties op NTV - sterk begonnen te stijgen.

Het programma bespreekt actueel nieuws en evenementen. Experts, politici, politicologen, journalisten en zakenmensen nemen deel aan de discussie die in de studio van het programma wordt gehouden. De Amerikaanse journalist en voormalig medewerker van The Moscow Times Michael Bohm neemt vaak deel aan de show. In oktober 2017 viel de toenmalige presentator Artjom Grigorjevitsj Sjeinin (°1966) hem aan en greep hem bij de keel. De aanval werd door de tv-zender uit de uitzending geknipt. In 2022 werd besloten dat er onder de deelnemers aan het programma geen gasten meer mogen bevinden die zich verzetten tegen het officiële standpunt van Rusland.

Sinds 20 juni 2017 werden om de paar minuten berichten uitgezonden die gebruikers van het sociale netwerk Twitter naar het programma-account verzenden. De volgende maand werd door de krant Vedomosti onthuld dat de zender gebruik maakte van automatische bots die voorgesteld werden als toeschouwers op sociale media.

Op 1 maart 2022 werd gemeld dat de media van het land foto's en video's uit Oekraïne proberen te tonen die in tegenspraak zijn met de officiële verslagen van de invasie. Op De tijd zal het leren bespraken experts en autoriteiten beschuldigingen dat honderden Russische soldaten waren gedood, wat aangeeft dat dergelijke informatie toch echt niet langer voor het publiek verborgen kon worden gehouden.

Presentator Anatoli Aleksandrovitsj Koezitsjev (°1969) had begrepen wat Oekraïne eigenlijk probeert te doen. Op 14 april 2022 legde hij het uit: «Wij proberen te handelen binnen de logica van een speciale operatie, maar zij proberen het te verschuiven naar een volwaardige oorlog». Tja, echt, Toljan, hoe verzinnen ze het?


60 minuten - Rusland 1

Op 24 februari 2022 ging het praatprogramma 60 Minuten op Rusland 1 in oorlogsmodus met alleen nog aandacht voor de Russische invasie van Oekraïne. De uitzendingen werden twee keer zo lang en vervingen ontpanningsprogramma’s en niet-politieke praatshows. Voor het eerst in de geschiedenis werd 60 Minuten ook op zaterdag en zondag uitgezonden.

Het programma wordt gepresenteerd door Olga Vladimirovna Skabejeva (°1984) samen met haar man Jevgeni Georgjevitsj Popov (°1978).

Skabejeva is een van de meest prominente figuren op de Russische staatstelevisie geworden dank zij het feit dat ze jarenlang door het Kremlin gesteunde standpunten over actuele gebeurtenissen en hedendaagse sociale kwesties heeft herhaald. Ze staat ook bekend om haar impulsieve en beschuldigende gedragsstijl.

Zij schreeuwt luid haar mening uit over de strijd van het Russische leger op Oekraïens grondgebied, verzint verklaringen over westerse leiders en verspreidde onder meer het nepnieuws dat het Oekraïense leger zou verantwoordelijk zijn geweest voor het bloedbad van honderden burgers in Boetsja. Zij roept regelmatig op tot een escalatie van Russische aanvallen en maant Moskou aan om «de hele NAVO te demilitariseren». In een verslag over het homohuwelijk in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vertelde Skabejeva dat 40 procent van de kinderen die worden opgevoed door paren van hetzelfde geslacht «lijden aan seksueel overdraagbare aandoeningen». Echtgenoot Jevgeni Popov liet er op 30 maart 2022 geen twijfel over bestaan wie hij als een «goede Amerikaan» beschouwt: «Het wordt tijd om het volk van de Verenigde Staten op te roepen om het regime voortijdig omver te werpen en om onze partner Donald Trump weer president te maken».

De uitzending van 14 april 2022 moet een schok geweest zijn voor de trouwe bezoekers van deze website. Het Russische vlaggenschip Moskva was net tot zinken gebracht door het Oekraïense leger in de Zwarte Zee. Eén van de praatgasten die avond was regisseur Vladimir Bortko. De man die in 2005 met zijn TV-reeks De meester en Margarita een prachtig betoog had gehouden tegen totalitaire regimes, tegen staatspropaganda en tegen corruptie, huichelarij en bedrog, bleek een draai van 180° te hebben gemaakt, en wedijverde in deze uitzending met Skabejeva in vuilbekkerij en fanatiek nationalistisch patriotisme.

Bortko werd wel op de vingers getikt door Skabejeva omdat hij niet meer wist dat de oorlog in Oekraïne een «speciale militaire operatie» was.

Een avond met Vladimir Solovjov - Rusland 1

Vladimir Rudolfovitsj Solovjov (°1963) is sinds 2012 presentator van het televisieprogramma Een avond met Vladimir Solovjov op Rusland 1.

Qua scheldpartijen en nepnieuws moet Solovjov niet onderdoen voor Olga Skabejeva. In juni 2017 noemde hij de deelnemers aan een anti-corruptie demonstratie in Moskou «de eeuwige twee procent stront». Hij vond ook dat Adolf Hitler «een dappere man was in vergelijking met oppositieleider Aleksej Navalny». Bij het bespreken van de mogelijkheid van een Derde Wereldoorlog en een nucleaire oorlog zei de hoofdredactrice van de op het buitenland gerichte Russische staatszender Russia Today, Margarita Simonovna Simonjan (°1980) in zijn programma: «Persoonlijk denk ik dat de meest realistische manier de weg van de Derde Wereldoorlog is. Onze leider, Vladimir Vladimirovitsj Poetin kennende, weet ik  dat we nooit zullen opgeven... We zullen allemaal op een dag sterven». Solovjov voegde daaraan toe: «Maar wij zullen naar de hemel gaan, terwijl zij gewoon zullen kwaken».  Op 18 augustus 2022 stelde hij voor om Berlijn, Parijs, Londen en Brussel met raketten aan te vallen. Eind november 2022 suggereerde Solovjov dat Rusland Noorwegen zou moeten aanvallen, aangezien de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, een Noor is. Solovjov heeft Rusland herhaaldelijk opgeroepen om de oorlog te laten escaleren met nucleaire aanvallen.

Novaja Gazeta's analyse van de carrière van Solovjov doet twijfel rijzen over zijn echte huidige diepe toewijding aan de waarden en belangen van het regime van Poetin. Aan het begin van zijn carrière was Solovjov een gerespecteerde onafhankelijke journalist. Zo verwierp hij in 2013 het idee om de Krim te annexeren, waarschuwde hij dat dit zou kunnen leiden tot een ongerechtvaardigde oorlog en noemde hij het schiereiland wettelijk behorend tot Oekraïne. Maar dat duurde niet lang, want slechts een jaar later, na de annexatie van de Krim door Rusland, verklaarde hij: «De Krim en Sebastopol maken eindelijk weer deel uit van Rusland. Historische gerechtigheid heeft gezegevierd».

In april 2022 wou president Vladimir Poetin zijn vazal ondersteunen. Hij gaf aan de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB) de opdracht om een moordaanslag op Vladimir Solovjov door «Oekraïense nazi’s» in scène te zetten. Ze moesten in hun schuilplaats onder meer een briefje achterlaten «met een onleesbare handtekening». Op 27 april 2022 deed de FSB dat nauwgezet - zéér nauwgezet. Ze ensceneerden een huiszoeking in het appartement van de vermeende samenzweerders en gaven vervolgens een video van de inval vrij. Daarop waren de «gevonden bewijzen» te zien: een groene pruik, drie Sims-videogamedozen, een T-shirt in nazi-stijl, een portret van Adolf Hitler, Oekraïense paspoorten en… een briefje met de tekst: «Timoche. Bedankt voor je onschatbare steun... Dood om te leven, leef om te doden». En, letterlijk zoals het was opgedragen, was het briefje ondertekend met «Подпись Нераздорчива» of, in het Nederlands: «Onleesbare Handtekening».

Solovjev heeft veel invloed op de accreditatie van journalisten in Rusland. Hij is immers voorzitter van de Unie van Russische Journalisten. Op 5 februari 2024 liet hij blijken dat zijn invloed ook tot buiten Rusland reikt. Hij verklaarde dat de Unie het lidmaatschap zou aanvaarden van de conservatieve Amerikaanse journalist Tucker Carlson (°1969), op voorwaarde dat die «het etisch charter van de Unie zou onderschrijven». Carlson was tot april 2023 de gastheer van Een avond met Tucker Carlson op Fox News, maar hij werd gedwongen de zender te verlaten, toen Fox 700 miljoen dollar schadevergoeding moest betalen omwille van het nepnieuws dat Carlson had gelanceerd over de stemmentelmachines tijdens de Amerikaanse van presidentsverkiezingen 2020, die volgens Carlson de uitslagen in het nadeel van Donald Trump zouden hebben doen uitvallen

De Фонд борьбы с коррупцией (ФБК) [Fond borby s korroeptsijej (FBK)] of het Anti-Corruptie Fonds (ACF) ontdekte dat Solovjov verschillende eigendommen heeft in zowel de Europese Unie , met onder meer een villa aan het Comomeer in Italië. In januari 2019 ontdekte het ACF een tweede villa van Solvjov aan het Comomeer,  een huis in de bergen en een ander aan de kust. In juli 2019 ontdekte het ACF dat Solovjov zelfs een permanente verblijfsstatus heeft in Italië. De volgende dag werd Aleksej Navalny, de oprichter van het ACF, gearresteerd. In februari 2022 eiste de Russische overheidsinstantie Roskomnadzor, vanwege de erkenning van het ACF als een extremistische organisatie in Rusland,  dat verschillende media hun publicaties over de ACF-onderzoeken zouden verwijderen, waaronder die met informatie over het Italiaanse eigendommen van Solovjov.

 

Deze pagina delen |