Archibald Archibaldovitsj

Nederlands > De personages > Personages in Moskou > Archibald Archibaldovitsj

Context

Archibald Archibaldovitsj is de autoritaire directeur van het restaurant in het schrijvershuis Gribojedov die zijn gasten verwent met «filet de perche au naturel», algemeen geprezen als «virtuozenwerk! voor maar vijf vijftig». In het Colosseum kost dat dertien roebel vijftien, en is het bovendien altijd drie dagen oud. «Œuf en cocotte», «puree van champignons en coupe», «kwartels à la Genovese»... hoe hij het organiseert is niet bekend maar hij zorgt ervoor dat die zondagskinderen - de leden van Massolit - er goed van leefden.

De bevelhebber van de brik of de piraat, zoals Boelgakov hem ook een paar keer noemt, kan ook krachtdadig optreden. Hij spelt de les van de portier, die eerder de natte-Ivan-in-onderbroek had binnengelaten «als zijnde lid van Massolit». «Een man in ondergoed mag slechts in één geval door de straten van Moskou lopen, en wel onder politiegeleide, en slechts één richting uit, en wel naar het politiebureau! En jij als portier moet weten dat je, zodra je zo'n man ziet, zonder een seconde te aarzelen direct moet gaan fluiten».

Na deze scherpe vermaning commandeerde hij duidelijk, snel en precies: «Panteljef uit het buffet. Een agent. Proces-verbaal. Een auto. Naar de psychiatrische kliniek! En hij voegde eraan toe: Fluiten!»

Archibald Archibaldovitsj is er dus verantwoordelijk dat Ivan Bezdomny in het ziekenhuis zal belanden, waar hij de meester zal ontmoeten. Op het einde van de roman zal hij nog proberen om Korovjev en Behemoth aan de NKVD uit te leveren, maar daar vangt hij bot. Het komt tot een schietpartij en het gebouw gaat in de vlammen op.


Prototype

De persoon die model stond voor Archibald Archibaldovitsj was Iakov Danilovitsj Rozental (1893-1966), bijgenaamd de Baard - op de foto wordt duidelijk waarom. En ook waarom Boelgakov hem soms de piraat noemde.

Archibald is een naam van Germaanse oorsprong, samengesteld uit de woorden «ercan» of natuurlijk en «bald» of gedurfd. In Russische oren klinkt hij vreemd, zeker wanneer hij, zoals het patroniem of de vadersnaam Archibaldovitsj aangeeft, twee generaties lang gebruikt wordt.

Volgens Boris Vadimovitsj Sokolov (°1957), de auteur van de Boelgakov Encyclopedie, dacht Boelgakov bij het verzinnen van de naam aan Edward Edwardovitsj von Mandro uit De Moskouse excentriekeling van Andrei Bely (1880-1934). Niet alleen omwille van de herhaling in de naam, maar ook omdat zowel von Mandro als Rozental van Joodse afkomst waren.

Rozental kwam, net als Boelgakov, uit Kyiv. Net als Boelgakov, verhuisde hij ook naar Moskou in 1921. Van 1925 tot 1931 was hij de directeur van het restaurant van het Hertzenhuis dat model stond voor het schrijvershuis Gribojedov, en van het restaurant in het Жургаз [Zjoergaz] of de Residentie voor Tijdschriften en Kranten, kortweg de Journalistenbond. De tuin van het Zjoergaz heeft Boelgakov overigens waarschijnlijk geïnspireerd om in De meester en Margarita de veranda van het Gribojedevhuis te beschrijven, en ook het jazzorkest dat Hallelujah speelt zou wel eens daar van kunnen komen.

Rozental werkte steeds in de sector van de literatuur, want later werd hij verantwoordelijk voor het restaurant in de Клуб театральных работников [Kloeb teatralnich rabotnikov] of de Club voor Theaterwerkers die nadien omgedoopt werd tot het Centraal huis voor Artiesten. Boris Michailovitsj Filippov (1903-1991), de directeur van dit huis, herinnerde zich Rozental als een goede manager, een uitstekende kok en hartelijk in de omgang.

De Boelgakovs kenden Iakov Rozental goed, en niet alleen van in het restaurant. Van de zomer van 1932 tot aan zijn dood woonde Boelgakov met Elena Sergejevna en haar zoon Sergei in de Foermanovstraat (nu Nasjtsjokinski pereulok) terwijl Iakov Rozental op de Gogol Boulevard woonde, 50 meter daar vandaan. Elena Sergejevna Sjilovskaja (1893-1970) vermeldde hem in haar dagboek. Op 11 augustus 1939 schreef ze: «Iakov Danilovitsj is best grappig. Hij serveert gastronomische producten, en dan praat hij over een toneelstuk alsof hij het persoonlijk heeft gezien».

Maar net als Archibald Archibaldovitsj kon ook Iakov Rozental krachtigdadig en kort zijn tegen, bijvoorbeeld, obers die fouten maakten. Zij mochten verwachten dat hij abrupt kon reageren.

 



Deze pagina delen |