Weer herrie om auteursrechten

10 februari 2012

In de oudere nieuwsberichten op deze website kon u eerder al lezen over auteursrechtelijke kwesties in verband met De meester en Margarita. Ze werden steevast veroorzaakt door Sergej Sjilovskij, een kleinzoon uit een van de vorige huwelijken van Elena Sergejevna, de derde vrouw van Michail Boelgakov.

Lib.ru is de oudste elektronische bibliotheek op het Russische internet. Hij werd opgericht door Maksim Mosjkov (° Moskou, 13/10/1966), die een aantal grote mediaprojecten op het internet heeft geprogrammeerd, zoals Gazeta.ru, Lenta.ru en Vesti.ru. Het Lib.ru project krijgt zijn bijdragen voornamelijk uit gebruikers die gescande en verwerkte  teksten sturen. Deze methode van overname biedt de bibliotheek een breed en efficiënt bereik, maar heeft soms een ongunstig effect op de kwaliteit als gevolg van fouten en weglatingen. De Engels vertaling van Boelgakov’s De Fatale Eieren, bijvoorbeeld, is erg slecht.

Lib.ru, ook bekend als de Maksim Mosjkov Bibliotheek, ontving diverse prijzen, waaronder de National Internet Award in 2003. Je zou het project van Maksim Mosjkov het project kunnen vergelijken met sommige Wikimedia-projecten, en het wordt soms ook aangeduid als het Russische Project Gutenberg. Het wordt gesponsord door Роспечать (Rospetsjat), het Russische Federale Agenstschap voor Pers en Massacommunicatie.

De Lib.ru website is een goudmijn voor onderzoekers en studenten die oorspronkelijke Russische teksten willen vinden. Het biedt bijvoorbeeld niet alleen de originele tekst van De meester en Margarita, maar ook eerdere versies van de roman, zoals de beroemde Hoef van de ingenieur versie uit 1928-1929. Tenminste... zo was het tot voor kort. Want er doken eens te meer  auteursrechtelijke kwesties op.

In het najaar van 2011 eiste de uitgeverij Проспект (Prospekt) dat Lib.ru de oorspronkelijke Russische teksten van De meester en Margarita en Hondehart zou verwijderen uit de bibliotheek. Gisteren, 9 februari 2012, heeft Maksim Mosjkov niet alleen de oorspronkelijke Russische teksten uit de bibliotheek verwijderd, maar ook de Engels vertalingen van Michael Glenny en het duo Richard Pevear & Larissa Volokhonski. De eerdere versies van De meester en Margarita zijn nog beschikbaar.

In 2004 werd Lib.ru al eens vervolgd door het media bedrijf KM Online, dat bekend staat voor het samenstellen van een eigen bibliotheek door het kopiëren van teksten uit de andere elektronische bibliotheken. KM Online deed alsof het optrad in naam van verschillende auteurs, maar het bleek later dat slechts één van hen een echte vordering op Lib.ru. had.

Het is verbazingwekkend dat de nieuwe claim afkomstig is van Prospekt. We vonden van Boelgakov immers alleen de romans De Witte Garde en Ivan Vasilievitsj in de Prospekt catalogus, maar niet De meester en Margarita of Hondehart. De meester en Margarita is gepubliceerd in het Russisch door Vita Nova, АSТ, АSТ Moskva, Chranitel, Harvest, Astrel, Kristall en vele andere uitgevers. Geen van hen heeft ooit vorderingen tegen Lib.ru ingesteld.

In de meeste landen vervalt de bescherming van de auteursrechten 70 jaar na de dood van de auteur. Voor postuum gepubliceerde werken - dat zijn werken gepubliceerd na deze periode van 70 jaar - vervalt de bescherming 25 jaar na de datum van de eerste geoorloofde publicatie. Voor De meester en Margarita betekent dit dus dat er sinds 1 januari 2011 in de meeste landen geen auteursrechten meer bestaan op de originele bronteksten, want het boek werd voor het eerst geoorloofd gepubliceerd binnen de eerste beschermingsperiode van 70 jaar, namelijk in december 1966. In de Russische Federatie geldt voor postuum gepubliceerde werken wel een beschermingsperiode van 50 jaar. Maar dat verandert niet veel aan de situatie want, welke interpretatie men ook geeft aan het begrip “postuum”, alle auteursrechten voor De meester en Margarita vervielen ook in Rusland op 1 januari 2012. Iedereen mag dus de originele Russische tekst van de roman kopiëren en vertalen, of hem bewerken tot een toneelstuk, een film of een stripverhaal, en dat zonder auteursrechten te hoeven betalen. Wij zijn dan ook zo vrij geweest om de de door Lib.ru verwijderde teksten ter beschikking te stellen in de sectie Links van deze website.

Klik hier om naar de teksten van Boelgakov te gaan



Deze pagina delen |