De meester en Margarita

Het circus

Nederlands > Context > Propaganda > Het circus

De film Цирк [Tsirk] of Het Circus is een mooi voorbeeld van hoe in de dertiger jaren in de Sovjet-Unie het medium film werd gebruikt voor propagandadoeleinden.

De film werd in 1936 gedraaid door regisseur Grigori Vasiljevitsj Aleksandrov (1903-1983), en werd bijzonder populair, mede door de muziek van Vasili Ivanovitsj Lebjedev-Koematsj (1898-1949) en Isaak Osipovitsj Doenajevski (1900-1955).

Het Circus is een musical, waarvan het scenario gebaseerd was op het toneelstuk Под куполом цирка [Pod koepolom tsirka] of Onder de koepel van het circus van het bekende schrijversduo Ilja Ilff (1897-1937) en Jevgeni Petrov (1903-1942), dat door Boelgakov zeer bewonderd werd. Ilff en Petrov gingen echter niet akkoord met de interpretatie van de regisseur, en lieten hun namen schrappen van de credits.

De film vertelt het verhaal van Marion Dixon, een Amerikaanse circusartieste, die na de geboorte van haar zwarte zoontje het slachtoffer wordt van racisme in de Verenigde Staten. Zij verlaat haar thuisland voor een tournee door de Sovjet-Unie. Omwille van haar zwarte kindje wordt ze gechanteerd door haar manager, maar ze ontmoet de Russische spektakelregisseur Ivan Martynov, op wie ze al snel verliefd wordt. Na enkele verwikkelingen vindt Dixon met haar nieuwe Russische man onderdak, liefde en geluk in de Sovjet-Unie, waar haar zwarte zoontje, anders dan in de Verenigde Staten, goed wordt behandeld.

De rol van Marian Dixon wordt vertolkt door Ljoebov Petrovna Orlova (1902-1975), echtgenote van regisseur Aleksandrov, en de eerste filmdiva in de Sovjet-Unie.

De film werd een aantal keer opnieuw gemonteerd, afhankelijk van de behoeften aan propaganda van het moment. Zo werd een Joods slaapliedje, gezongen door Michoël Michailovitsj Solomon (1890-1949) in de jaren ’40 verwijderd, en na Stalin’s dood weer toegevoegd.