Illustraties
Nederlands > Adaptaties > Illustraties
Inleiding
Heel veel kunstenaars hebben zich geroepen gevoeld om De meester en Margarita te illustreren of om scènes uit het boek te visualiseren. Soms was dat om een gedrukte uitgave van het boek te illustreren, maar vaker nog ging het om op zich staande reeksen die op de meest diverse wijzen te voorschijn kwamen. Op het internet, bijvoorbeeld, of op de muren van plaatsen die op één of andere manier een band hebben met Boelgakov of met de roman. Of in portfolio's, als ex libris uitgaven, als graffiti... keuze genoeg. Zelf heb ik een reeks van 33 gouaches gemaakt - één per hoofdstuk -, als illustraties voor mijn boek met aantekeningen bij de roman.
De eerste
De eerste mij bekende illustraties voor De meester en Margarita dateren van1958, dat is dus acht jaar vóór de roman voor het eerst - en dan nog zwaar gecensureerd - werd gepubliceerd. Het gaat om een reeks zwart-wit tekeningen gemaakt door Aleksander Aleksandrovitsj Melik-Pasjajev (°1941).
Toen Melik-Pasjajev geboren werd was Michail Boelgakov reeds een jaar dood. Maar zijn ouders waren goed bevriend met de auteur en zijn echtgenote Elena Sergejevna (1893-1970). Ze waren allebei verbonden aan het Bolsjoj Theater in Moskou. Vader Aleksander Sjamiljevitsj Melik-Pasjajev (1905-1964) was er dirigent, en moeder Minna Solomonovna Shmelkina (1909-1995) danste als ballerina in het ballet.
Na de dood van Michail Boelgakov bleef het gezin Melik-Pasjajev bevriend met Elena Sergejevna, en zo kwam het dat Aleksander Aleksandrovitsj het manuscript van De meester en Margarita te lezen kreeg toen hij 14 jaar oud was. Drie jaar later, toen hij student was aan de befaamde studioschool van het Moskouse Kunsttheater MKhAT begon hij aan een reeks illustraties voor de roman. Hij werkte eraan van 1958 tot 1961.
Nadien maakte Melik-Pasjajev een flinke bocht in zijn carrière. Hij begon op 34-jarige leeftijd psychologie te studeren via een postdoctorale opleiding. Met succes, want in 1994 promoveerde hij tot Doctor in de psychologie en werd hij een specialist op het vlak van de creatieve ontwikkeling kinderen met méér dan 140 wetenschappelijke publicaties op zijn naam.
Ik heb onvoldoende afbeeldingen van de illustraties van Melik-Pasjajev om er een pagina aan te wijden, maar hiernaast kan u zien hoe hij vorm gaf aan de scènes bij de Patriarchvijver.
De anderen
De kwaliteit van de illustraties is ongelijk. Het zijn allemaal uitingen van de liefde van de kunstenaar voor de roman, maar ze getuigen niet steeds van groot talent. Smaken verschillen, natuurlijk, en net daarom heb ik hier niet alleen de reeksen verzameld die ik zelf mooi vindt.
Mijn persoonlijke favorieten zijn de zwart-wit tekeningen van de Russische kunstenaars Pavel Orinjanski en Boris Markevitsj en de Nieuw-Zeelander Charlie Stone, de kleurenillustraties van de Russische artiesten Nikolaj Korolev en Aleksandr Vygalov, de Poolse illustrator Marcin Minor en de Chileense Parijzenaar Pedro Uhart. Bij de fotografen leverden vooral de Russische Jelena Martynjoek en het Oekraïense Retro Atelier zeer fraai werk af en genoot ik ook van de reeks die de Franse fotograaf Jean Daniel Lorieux maakte met Isabelle Adjani als Margarita. Tenslotte een laatste woord van lof voor de Zweed Jan Persson die een 55 meter lange tekening maakte op een muur van een koopcentrum in Göteborg.
Sergej Litvinov
Krijgt u er nog niet genoeg van? Probeer dan eens de website van Sergej Litvinov, een jonge Rus uit Rostov aan de Don, die voortdurend het internet afspeurt naar nieuwe illustraties van De meester en Margarita.
Illustraties
De eerste
Aleksander Aleksandrovitsj Melik-Pasjajev
Enkele anderen
Pavel Orinjanski
Uw webmaster Jan Vanhellemont